Nowotwór powstaje w wyniku złożonego procesu patologicznego, który przebiega w zdrowej komórce, wówczas, kiedy przestaje działać naturalny mechanizmom kontrolujący wzrost i różnicowanie komórek. Początkowo dzieje się to w miejscu pierwotnej zmiany, potem dochodzi do naciekania otaczających tkanek, wreszcie do przemieszczania i namnażania się zmienionych komórek także w miejscach odległych. Tak powstają przerzuty.
W prawidłowej i zdrowej komórce istnieje równowaga między powstawaniem nowych komórek, ich różnicowaniem i obumieraniem. W przypadku, kiedy na tkankę działa czynnik drażniący, który powoduje zaburzenie tej równowagi, wówczas dochodzi do przewagi mnożenia się komórek nad ich umieraniem. Czyli mamy do czynienia z rozrostem komórek. Jednak ten pierwotny stan zapalny (zasadniczo) pozostaje pod kontrolą. W wyniku działania naturalnych ustrojowych czynników regulujących, dochodzi w tym rejonie do powstania nowej równowagi. Dzięki temu rozrost znajduje się w dalszym ciągu pod kontrolą (choć na wyższym poziomie) i ma charakter ograniczony. Zazwyczaj cofa się po ustąpieniu czynnika sprawczego – zapalnego. Inny przebieg ma rozrost nowotworowy. Jego cechą charakterystyczną jest przewaga proliferacji nad obumieraniem komórek przy jednoczesnym zahamowaniu ich różnicowania. Proces ten ma przebieg ciągły, nieodwracalny i szkodliwy dla organizmu. W jego wyniku powstają mało zróżnicowane komórki, ze skłonnością do ciągłego powiększania namnażania. Dlatego występuje w tym przypadku ogromne zapotrzebowanie na energię i substancje odżywcze, które zmutowane komórki zdobywają kosztem innych tkanek ustroju. Prowadzi to jednocześnie do osłabienia kondycji zdrowych komórek. Ta nieprawidłowość wyznacza tak zwaną autonomię nowotworową. Innymi słowy, autonomia ta oznacza, że tkanka nowotworowa, mimo że jest integralną częścią organizmu, żyje innym życiem – swoim własnym – pasożytniczym.
Istnieją wiele hipotez, starających się wyjaśnić zjawisko przekształcenia zdrowej komórki w komórkę nowotworową (transformację nowotworową). Przedstawimy dwie teorie w tym zakresie; teorię genetyczną i epigenetyczną.
Teoraia genetyczna, opiera się na teorii, że każda komórka posiada wyselekcjonowane geny, które są odpowiedzialne za zdolność komórki do podziału. Według tej teorii odpowiadają za to komórkowe onkogeny, które stymulują wzrost tkanki (organizmu) w okresie zarodkowym. Spełniają wówczas aktywną i ważną rolę. Natomiast w organizmie dojrzałym z zasady i w większości przestają być aktywne. Noszą nazwę protoonkogenów. Protoonkogeny, w określonych warunkach mogą zostać uaktywnione, tym samym mogą spowodować zapoczątkowanie procesu nowotworowego. Zadziałanie jednego czynnika zapalnego i aktywacja jednego protoonkogenu (na całe szczęście) nie wystarczy do uruchomienia procesu nowotworowego. Jest to proces wieloetapowy i zdecydowanie bardziej skomplikowany. By powstał musi być zaktywowana większa ilość protoonkogenów. Przyczyn, które aktywują takie procesy nauki medyczne znają wiele. Jednak zawsze efektem ich działanie ostatecznie kończy się powstaniem komórek z zniekształconym kodem genetycznym, który ma zapisane cechy nowotworu. Komórki ulegające podziałowi przekazują zmieniony gen następnym pokoleniom.
Według drugiej teorii (epigenetycznej) proces nowotworowy powstaje w wyniku niepełnego (nieprawidłowego) różnicowania się komórek w okresie ich wzrostu. Przyczyną zainicjowania tego procesu byłoby utrwalenie się ekspresji genów na niewłaściwym poziomie różnicowania komórek, połączone z niepohamowanym rozrostem i ograniczonym rozpadem (naturalną apoptozą komórek).
Proces wzrostu i różniczkowania komórek najprawdopodobniej odbywa się pod kontrolą określonych receptorów powierzchniowych, które pod działaniem błędnych bodźców zewnętrznych, (na wspomniane receptory), mogą zakłócać prawidłowy proces podziału komórek i prowadzić do powstania transformacji nowotworowej. Nie można wykluczyć, że oba opisane wyżej procesy występują równolegle w zapoczątkowaniu i kontynuacji kancerogenezy.
Komórki nowotworowe powstają wskutek modyfikacji genetycznej wywołanej działaniem różnorodnych czynników. Ich charakter i funkcje są zupełnie inne niż komórek normalnych. Zmutowane komórki nowotworowe nie reagują na standardowe sygnały, zarówno pozytywne jak i negatywne. Stąd ich rozrost pozostaje poza kontrolą organizmu.
Badania na hodowlach komórkowych pozwoliły rozpoznać, że proces powstawania nowotworu przebiega w trzech kolejnych etapach, takich jak; inicjacja, promocja i progresja.
Charakter procesu nowotworowego można zobrazować przedstawiając cechy komórek zdrowych i komórek zmutowanych, jednocześnie dokonując porównania funkcji jakie one pełnią w organizmie.
Zdrowe komórki, cechują się tym, że naturalne procesy zachodzące w komórce, takie jak; różnicowanie, mnożenie i obumieranie, znajdują się pod nieustanną kontrolą odpowiednich procesów metabolicznych, odpowiedzialnych za utrzymywanie właściwej równowagi zachodzących w organizmie przemian. Nawet w przypadku, gdy zdrowa komórka zostaje zaatakowana, i kiedy w wyniku tego ataku, równowaga zostaje zachwiana, wówczas zadziałają odpowiednie bodźce ustrojowych czynników regulacyjnych, które zahamują rozwój nienaturalnego procesu, a po pewnym czasie, przyczynią się do przywrócenia stanu normalnego. Ma to np. miejsce, kiedy zostanie zainicjowany proces, w którym wystąpi przewaga namnażania komórek nad ich rozpadem, czyli ponadnormalny rozrost komórek. Wówczas w wyniku regulacyjnych czynników, powstaje inny poziom równowagi, wyższy, ale znajdujący się cały czas pod kontrolą komórkowego metabolizmu. Dzięki temu rozrost posiada charakter ograniczony i cofa się po ustąpieniu czynnika zapalnego (sprawczego).
Diametralnie inny przebieg występuje w przypadku rozrostu nowotworowego. Cechą charakterystyczną zainicjowanego procesu nowotworowego jest permanentna przewaga procesu proliferacji (namnażania) nad naturalnym rozpadem komórek (zaprogramowaną apoptozą komórki). W tym procesie następuje także zahamowanie procesu różnicowania komórki, czyli stopniowego przekształcania określonej (niewyspecjalizowanej) grupy komórek w komórki przeznaczone do pełnienia określonych funkcji, czyli komórki wyspecjalizowane. Symptomem tego chorobotwórczego procesu jest to, że powstają mało zróżnicowane komórki, ciągle powiększające swoją strefę i objętość ze szkodą dla naszego zdrowia.
W przypadku zdrowych komórek, procesy powstawania nowych komórek są poddane kontroli systemów regulujących takich jak; system stymulujący wzrost i system hamujący namnażanie oraz system różnicowania komórek.
Nowotwór powstaje w złożonym procesie patologicznym zainicjowanym i przebiegającym w zdrowej komórce, która przestaje reagować na naturalne bodźce stymulujące i kontrolujące życie i śmierć komórki. Nowotwory powstają wskutek szeregu niekontrolowanych modyfikacji zachodzących w układzie genetycznym odpowiedzialnym za różnicowanie, prawidłowy rozwój oraz kontrolowany rozpad zdrowej komórki (zaplanowana genetycznie apoptoza komórki). Aby powstał nowotwór, muszą być zrealizowane odpowiednie mutacje kodu genetycznego, które spotęgują aktywność genów stymulujących namnażanie komórek, lub zneutralizują geny odpowiedzialne za hamowanie procesów wzrostu komórek.
Geny, które są odpowiedzialne za prawidłowy wzrost komórek to protoonkogeny, które kodują białka odpowiedzialne za namnażanie (proliferację) i różnicowanie komórek. Protoonkogeny w wyniku mutacji przekształcają się w onkogeny, które stają się początkowym stadium komórki nowotworowej. W procesie nowotworzenia, biorą także udział mutacje genów supresorowych, w normalnych warunkach, odpowiedzialnych za procesy hamujące niekontrolowany wzrost komórki. Mutacja genów supresorowych prowadzi do dezaktywacji tego odpowiedzialnego procesu, co skutkuje wygaszeniem sygnałów ograniczających proliferację komórek oraz jednocześnie wygasza sygnał informujący o apoptozie komórki (naturalnym kontrolowanym rozpadzie komórki). W efekcie prowadzi to do niekontrolowanego namnażania. W normalnych warunkach, co należy podkreślić, geny supresorowe hamują rozwój nowotworu. Natomiast w przypadku wystąpienia braku lub wadliwego funkcjonowania białek kodowanych przez te geny są spełnione warunki namnażania komórek nowotworowych. Jednym z najlepiej rozpoznanych białek supresorowych jest białko p53 (fosfoproteina zlokalizowana w jądrze komórkowym). W normalnych warunkach, komórka zawiera znikome ilości białka p53, natomiast, z chwilą uszkodzenia DNA, zostaje zwiększona produkcja tych białek, których zadaniem jest zniszczenie komórek z uszkodzonym DNA (apoptoza uszkodzonej komórki).
Z chwilą, gdy dojdzie także do zmutowania genu białka p53, przestaje ono spełniać swoje funkcje, wówczas uszkodzone komórki mogą dzielić się dowolnie – powielając powstały błąd. Prowadzi to do nieskończonej replikacji uszkodzonego DNA, czyli transformacji nowotworowej.
Produkcja RFT, jest zjawiskiem powszechnym w funkcjonowaniu komórkowego metabolizmu, jak również to, że RFT mogą pochodzić ze środowiska zewnętrznego (spaliny samochodowe, dym papierosowy i inne). Zostało dowiedzione, że najbardziej aktywne formy wolnych rodników mogą reagować ze związkami wchodzącymi w skład DNA. Wiele też badań wskazuje, że wolne rodniki tlenowe (RFT) mogą mieć decydujący wpływ na uruchomienie w organizmie procesu kancerogenezy. Zdecydowana większość uszkodzeń powstałych na tym poziomie komórkowego metabolizmu jest usuwana przez enzymy naprawcze i usuwana z organizmu.
Jednak w przypadku zachwiania metabolicznej równowagi, spowodowanej długotrwałym procesem oksydacyjnym, część powstałych uszkodzeń może być akumulowana. Kumulacja uszkodzeń DNA może stanowić podstawowy czynnik, który spowoduje zainicjowanie procesu nowotworowego. Możemy temu zaradzić poprzez dostarczenie do organizmu naturalnych antyutleniaczy w pokarmie. Bardzo ważnym źródłem antyutleniaczy jest dieta pokarmowa, dzięki której dostarczamy do organizmu, (niezbędne związki), których organizm nie potrafi samodzielnie syntetyzować. Należy do nich, przede wszystkim, witamina A i C oraz witamina E.
Witamina E, w wyjątkowo skutecznej postaci, jest zawarta w oleju lnianym. Wynika to z tego, że jak należy się spodziewać, działanie witaminy E, (konsumowanej w oleju lnianym), będzie synergiczne (spotęgowane). Efekt synergii, zostaje osiągnięty dzięki pozostałym innym związkom przeciwutleniającym, które zawiera olej lniany. Należą do nich takie struktury jak; sterole, plastochromanol 8 i karoteny oraz inne antyoksydanty, występujące w oleju w mniejszych ilościach. Dodatkowym składnikiem, dającym możliwość spotęgowanego działania witaminy E, jest wielonienasycony kwas tłuszczowy Omega – 3, którego olej lniany zawiera ponad 52%. Kompozycja tych składników, pozwala wywołać, reakcję synergicznego i prozdrowotnego działania – wszystkich związków, które zawiera olej lniany. Podkreśla to wielu autorów. Wszakże przy spełnieniu koniecznego warunku, gwarantującego, że zawarte w oleju lnianym składniki, występują w czynnej formie biologicznej. Co oznacza, że w procesie ich pozyskiwania z nasion, nie zostały one zniszczone i są nadal biochemicznie aktywne.
